Een veilige gehechtheidsrelatie met de ouder(s) vormt een belangrijke basis voor een optimale ontwikkeling van een kind. Bij kinderen met een LVB zien we echter vaker dat die gehechtheid problematisch is. Dit vergroot het risico op allerlei sociaal-emotionele, psychische en gedragsproblemen. Verschillende kenmerken van een LVB en omgevingsfactoren spelen een rol bij het ontstaan van deze problemen.
Verhoogd risico op problematische gehechtheid bij LVB
Er is een verband tussen ouderlijke sensitiviteit en responsitiviteit met de kwaliteit van de gehechtheidsrelatie. Voor ouders kan het lastig zijn om op hun kind af te stemmen, omdat jeugdigen met een LVB vaker problemen met de emotieregulatie, informatieverwerking kunnen hebben, gevoeliger zijn voor stress en vaker minder goede copingvaardigheden ontwikkelen.
Echter, kinderen met een LVB krijgen vaker te maken met een ontoereikende opvoedkundige omgeving, bijvoorbeeld doordat de ouder(s) ook een LVB heeft. Als kinderen opgevoed worden door een ouder(s) met een LVB is er een verhoogd risico op gehechtheidsproblemen. Dit kan komen door mogelijke beperkingen in het inlevingsvermogen, een gebrek aan kennis over de behoeften en de ontwikkeling van een kind en het gebrek aan opvoedingsvaardigheden bij deze ouders. Daarnaast kan intergenerationele overdracht van gehechtheidsproblemen een rol spelen. Sommige ouders hebben zelf geen optimale opvoedgeschiedenis of zijn zelf emotioneel beschadigd in relaties.
Beschermende factor
De combinatie van ongunstige omgevingsinvloeden, verhoogde psychologische stress en beperkte copingvaardigheden bij kind en ouders verhogen het risico op een onveilige gehechtheidsrelatie. Daarmee valt een belangrijke beschermende factor ter voorkoming van het ontwikkelen van psychische problemen bij de jeugdige met een LVB weg. Dit vergroot het risico op het ontwikkelen van een problematische gehechtheid. Bij kinderen met een LVB waarbij ook bij een ouder of beide ouders sprake is van een LVB en waarbij sprake is complexe problemen is het extra belangrijk om de (ontwikkeling van de) gehechtheidsrelatie tussen kind en ouders te volgen.
De Handreiking Diagnostiek en behandeling van problematische gehechtheid bij jeugdigen en jongvolwassenen met een LVB van Academische Werkplaats Kajak uit 2021 is een eerste aanzet om de bruikbare elementen uit de verschillende richtlijnen en (inter)nationale vakliteratuur te combineren met ervaringen uit de praktijk van de specialistische jeugd-GGZ en LVB-jeugdzorg.
Een practice-based handreiking voor diagnostici & behandelaren binnen de specialistische jeugd-GGZ en LVB-jeugdzorg
Handreiking Begeleiden van ouders met een verstandelijke beperking en multiproblematiek
Het ondersteunen van gezinnen waarin een of beide ouders een LVB heeft en er ook nog sprake is van ernstige bijkomende problemen vergt specifieke kennis, houding en vaardigheden van de gezinsbegeleiders.
