Middelengerelateerde en verslavingsproblematiek & LVB
In dit bronnenoverzicht bundelen we bronnen die binnen de GGZ gebruikt kunnen worden voor het herkennen van, en aansluiten op een LVB en in de LVB-zorg voor signalering, diagnostiek en behandeling van psychische problemen.
Op deze pagina vind je bronnen over diagnostiek, behandeling en begeleiding bij middelen gerelateerde en verslavingsproblematiek, foetaal alcoholspectrumstoornis in combinatie met een licht verstandelijke beperking.
Kijk voor de combinatie LVB met andere stoornissen / psychische problemen of informatiebronnen over een licht verstandelijke beperking op de betreffende pagina in dit overzicht.
Middelengerelateerde en verslavingsproblematiek
Algemeen
Handreiking ‘Middelengebruik en verslaving bij mensen met een LVB’
Deze handreiking gaat in op de beschikbare methodieken en interventies voor het signaleren, bespreekbaar maken, in kaart brengen en behandelen van middelengebruik en verslavingsproblematiek bij jongeren en volwassenen met een LVB. Het bijbehorende schema ‘Beschikbare interventies LVB & verslavingsproblematiek’ geeft een overzicht van interventies en heeft directe links naar websites voor meer informatie.
Boek: Praktijkboek triple problematiek . Psychische klachten, verslaving en lichte verstandelijke beperking. – te bestellen
Dit boek uit 2018 biedt praktische tips en handvaten voor de begeleiding en behandeling van mensen met triple problematiek. Ook bevat het achtergrond informatie over het voorkomen van triple problematiek, oorzaken ervan en kenmerken van de doelgroep.
Boek: Handboek LVB en verslaving
Dit boek uit 2017 is een praktisch handboek voor de professional dat een theoretisch fundament biedt voor deze complexe en specifieke problematiek. Bij het boek is een casusboek verschenen (casusboek LVB en verslaving) met uiteenlopende interessante voorbeelden uit de praktijk, inclusief interventies, tips en valkuilen.
Kennisplein Gehandicaptensector – pagina over middelengebruik en LVB
Op deze webpagina staan allerlei links naar meer informatie over middelengebruik en -misbruik en mensen met een LVB.
Tactus Verslavingszorg – Kennisplein over LVB
Op deze themapagina over LVB staan links naar verschillende publicaties/informatiebronnen over LVB en (problematisch) middelengebruik.
Video: Trajectum Talk Verslaving
In deze talk vertelt Neomi van Duijvenbode over verschillende soorten middelen en de werking van stoffen in deze middelen.
Video: Psychische problematiek, verslaving en een LVB
Neomi van Duijvenbode, vertelt over het belang van een totaal aanpak bij tripel problematiek: psychische problematiek, verslaving én een LVB. Ze neemt je mee in het leven van Kevin. Kijk jij verder dan één soort problematiek?
Steffie: alcohol en drugs
Steffie is een website waarin moeilijk dingen makkelijk worden uitgelegd. Op deze pagina vertelt Steffie wat alcohol, drugs en een verslaving met je kunnen doen. Ook kun je testen hoe je zelf met alcohol en drugs omgaat
Diagnostiek
SumID-Q
De SumID-Q geeft aanknopingspunten om het middelengebruik van mensen met een LVB bespreekbaar te maken. De vragenlijst selecteert eerst met beeldmateriaal welke middelen de cliënt kent, persoonlijk of bijvoorbeeld van televisie. Op basis van deze selectie wordt doorgevraagd naar kennis, attitude, omgevingsgebruik, eigen gebruik, gevolgen van gebruik en veranderingsbereidheid.
Behandeling
Psycho-educatie video: Over verslaving
‘Over verslaving’ vertelt in eenvoudige taal wat verslaving is, hoe je het kunt herkennen en wat je er aan kunt doen. De film moedigt mensen met een verslaving en hun naasten aan om hulp te zoeken. De video is ook beschikbaar in drie korte delen.
Seeking Safety LVB (een behandelinterventie voor patiënten met LVB, verslaving en trauma)
Seeking Safety is effectief gebleken voor de behandeling van de combinatie verslaving en trauma-gerelateerde stoornissen. Hoewel behandelaren in meerdere instellingen Seeking Safety hebben aangepast naar de LVB-doelgroep, was hier nog geen landelijke standaard voor beschikbaar en ontbrak het aan onderzoek naar deze aanpassingen. Dankzij een KFZ-subsidie hebben Tactus Verslavingszorg, Trajectum en Pluryn hun kennis en ervaring rondom behandeling van trauma en verslavingsproblematiek bij mensen met een LVB gebundeld. Dit heeft geresulteerd in een LVB-addendum bij Seeking Safety en staat op de KFZ-website. Het LVB-addendum bestaat uit: een Handreiking voor de hulpverlener, een Werkboek voor de patiënt, de Eindrapportage Seeking Safety LVB Addendum en een Implementatieplan.
Take it personal!+
Take it Personal!+ is een behandeling voor problematisch middelengebruik bij mensen met een ZB of LVB. Take it Personal!+ is gebaseerd op motiverende gespreksvoering en cognitieve gedragstherapie. Het hoofddoel van de interventie is het verminderen of stoppen van het middelengebruik.
Programma “Ge-zonder-leven” – De Borg
Dit programma gaat over omgaan met middelen en verslaving door mensen met een LVB. Er zijn verschillende behandelmodulen beschikbaar: ‘Het Begin’(Motivatietraining), ‘Mijn Gebruik’, ‘Vaardigheidstraining Omgaan met middelengebruik en verslaving’ en ‘Terugvalpreventie’.
Sterker dan de kick
De training Sterker dan de kick is bedoeld voor mensen met een LVB die: a) verslaafd zijn aan genotsmiddelen, gamen of internetten; of b) door het overmatig gebruik (misbruik) hiervan in de problemen komen. Het doel van de training is om mensen vanuit zichzelf te motiveren iets aan het gebruik/misbruik te doen.
Leefstijltraining-PLUS
De leefstijltraining is een vorm van cognitieve gedragstherapie voor mensen met een LVB. In de leefstijltraining wordt de cliënt gemotiveerd andere, gezondere keuzes te maken, middelengebruik en verslavingsgedrag te doorbreken en een terugval in middelengebruik te voorkomen.
Begeleiding
Waar bemoei ik me mee? Handreiking voor begeleiders van mensen met een LVB die alcohol of drugs gebruiken
Deze handreiking gaat over de zelfbeschikking van cliënten met een LVB die alcohol of drugs gebruiken en wat dat betekent voor de zorg die ambulant begeleiders bieden. Het geeft denkwerk, tips en suggesties voor hoe met het spanningsveld zelfbeschikking en (problematisch) middelengebruik van cliënten met een LVB om te gaan in de ambulante begeleiding.
Leidraad LVB en middelengebruik in het vizier
Deze leidraad geeft een overzicht van kennisproducten die helpen bij het begeleiden van mensen met LVB in combinatie met verslavingen, zoals alcohol- en drugsgebruik.
Toolbox Middelengebruik Forensische zorg – Tactus
Tactus heeft in samenwerking met de Oostvaarderskliniek de vertaalslag gemaakt van de KFZ richtlijn ‘Problematisch middelengebruik in de forensische klinische zorg’ naar een praktisch inzetbaar handelingsprotocol voor de dagelijkse forensische praktijk. Het resultaat is de Toolbox. De Toolbox bestaat uit een Handreiking Handelingsprotocol middelengebruik voor de forensische praktijk; Middeleninformatie voor de professional; Psycho-Educatieteksten, afkomstig uit de module Verslaving de baas van Tactus en aangepast naar de forensisch klinische praktijk; Een Oefeningenboekje met praktische oefeningen voor de cliënt, waarvan een deel ook voor mensen met een LVB; en een Poster die ondersteuning biedt in het gebruik van de oefeningen
LVB en verslaving – Koffer
Deze voorlichtingskoffer is voor begeleiders van mensen met een LVB en biedt voorlichting en begeleiding bij ‘LVB en verslaving’. Het bevat actueel voorlichtings- en informatiemateriaal, het Tripspel, handreikingen voor gesprekstechnieken in begeleiding en voorlichting en beloningsstickers. Een koffer kost 600 euro.
Video: Waarom goede verslavingszorg bij jezelf begint
Samen met preventiewerker bij Tactus Verslavingszorg, Gijs van Houwelingen, maakte Zorg+Welzijn een videoserie van 4 video’s over hoe je cliënten met een verslaving beter kan ondersteunen.
Foetaal Alcoholspectrumstoornis
Algemeen
Handreiking: Hulpverlening aan kinderen en jongeren met FASD
Ook bij kinderen en jongeren met LVB komt FASD voor, maar mede door gebrek aan FASD-expertise bij hulpverleners is het vermoeden dat er veelal sprake is van onder diagnostiek. Dit kan passende behandeling en begeleiding in de weg staan. Om meer bekendheid te geven aan FASD is deze handreiking ontwikkeld.
