Tijdschrift LVB Onderzoek en Praktijk
LVB Onderzoek & Praktijk is een uitgave voor professionals uit de praktijk en onderzoekswereld. In dit tijdschrift delen we nieuwe inzichten en ervaringen op het gebied van werken met cliënten met LVB problematiek.
Tijdschrift LVB Onderzoek & Praktijk
Dit tijdschrift is een uitgave van het Landelijk Kenniscentrum LVB en verschijnt ieder voor- en najaar. Alle artikelen zijn peer-reviewed. Inhoudelijke bijdragen zijn welkom!
Bijdragen kunnen geleverd worden in de vorm van een artikel, discussiestuk, column, verslag van een congres, notitie over een onderzoek, reactie op een verschenen artikel, recensie over een publicatie, tips over cursussen en workshops, et cetera.
De redactie geeft waar nodig commentaar op ingezonden kopij en samen met de auteur(s) wordt de definitieve versie vormgegeven.
In de auteursrichtlijnen staan de voorwaarden waaraan een publicatie moet voldoen. Alvast een paar belangrijke aanwijzingen:
- De relevantie voor de LVB-zorg moet duidelijk aangegeven zijn.
- Een bijdrage is maximaal 4700 woorden.
De deadline voor het voorjaarsnummer is 1 maart. Voor het najaarsnummer is de deadline 1 september
E-mail de hoofdredactie.
Hoofdredacteur
Mariët van der Molen
Hoofdredacteur
Mariët van der Molen
Redactie
Anika Bexkens
Annematt Collot D’Escury-Koenigs
Jolanda Douma
Annie de Groot
Hendrien Kaal
Maroesjka van Nieuwenhuijzen
Albert Ponsioen
Andries Schilperoord
Hilde Tempel
Tekstcorrecties
Jolanda Douma
Vermenigvuldiging Nezzo print en creatie – Druten
www.nezzo.nl
Correspondentie, kopij
Landelijk Kenniscentrum LVB
t.a.v. Redactie LVB Onderzoek & Praktijk
Churchilllaan 11
3527 GV Utrecht
Tel: 030 -7400400
E-mail: redactie@kenniscentrumlvb.nl
Bekijk en download gratis de nieuwste editie of ga direct naar losse artikelen
Jaargang 21, nr 2.
Voorwoord
De laatste edities merken we dat er minder artikelen voor het tijdschrift worden ingediend. Iets vergelijkbaars is merkbaar bij de Masterclass Wetenschappelijk Onderzoek van de VGN, waarin professionals begeleid worden die onderzoek (gaan) doen in de gehandicaptensector; dit jaar zijn er veel minder deelnemers dan eerder. Ook bij het congres Jeugd in Onderzoek dat 21 september jl. plaatsvond, viel op dat er maar weinig onderzoekers vanuit de LVB-sector presenteerden. Mogelijk heeft deze, ik hoop tijdelijke, trend te maken met de werkdruk, de wachtlijsten, de prioriteit die bij het primaire proces ligt. Begrijpelijk. Tegelijkertijd is ook duidelijk dat soms eenvoudig op te zetten en uit te voeren onderzoek tot verbetering van het zorgaanbod kan leiden en tot verhoging van de werkvreugde van de professional. Laat u in ieder geval inspireren door de bijdragen in dit nummer. Ze bieden weer een rijk palet aan onderzoeksresultaten en praktijkervaringen.
David Gast en zijn zes collega’s hebben een focusgroeponderzoek uitgevoerd naar de acceptatie van voedingssupplementen binnen de zorg voor mensen met een LVB. Uit dat onderzoek zijn vijf belangrijke thema’s naar voren gekomen, zoals de rol van supplementen als aanvulling op andere interventies en het belang van de betrokkenheid van mensen met een LVB gedurende verschillende onderzoeksfasen.
Elin Kroes en Annematt Collot d’Escury-Koenigs beschrijven in hun artikel de uitdagingen waar ouders met een LVB mee te maken hebben bij het voorlezen. Daarnaast bieden de auteurs oplossingen die zouden kunnen leiden tot een plezierige en leerzame voorleeservaring voor zowel de ouders als hun kinderen.
Verder een bericht van Jolanda Douma over de richtlijn effectieve interventies LVB (uit 2011) die geactualiseerd is. In focusgroepgesprekken met professionals is per aanbeveling van de oorspronkelijke versie van de richtlijn nagegaan of die nog juist en actueel is en zo nee, wat daaraan gewijzigd zou moeten worden. Er is ook nagevraagd wat er aangepast zou moeten worden om de aanbevelingen ook van toepassing te laten zijn op volwassenen met een LVB. De belangrijkste bevindingen vindt u in dit nummer.
Annemarie van Vonderen doet verslag van een procesevaluatie waarin de vaardighedentraining Dialectische gedragstherapie (DGT) is onderzocht als behandeling voor mensen met een LVB en emotieregulatieproblemen. DGT werd door deelnemers beoordeeld als gebruiksvriendelijk en door trainers als goed uitvoerbaar.
De column is van Andries Schilperoord; een kort maar vurig betoog om preventieprogramma’s in de praktijk te onderzoeken op effectiviteit. In het kader van dat betoog schrijft hij: “[…] waar communicatie tussen een professional en een jeugdige met een beperking misgaat, is het altijd de fout van de professional.” Wat me doet denken aan de mooie uitspraak van Walter Barbe: “If you’ve told a child a thousand times, and the child still has not learned, then it is not the child who is the slow learner.”
Promotienieuws is er van drie promovenda: Manon Smit is gepromoveerd aan de Vrije Universiteit Amsterdam met haar proefschrift ‘Sexual abuse in individuals with intellectual disability: A psychomotor perspective.’ Ivon Riemersma is gepromoveerd met haar proefschrift ‘You are Okay: Supporting children with mild intellectual disabilities and their parents with mental health concerns.’ Ze heeft haar onderzoek uitgevoerd vanuit Pluryn en de Radboud Universiteit. Eline Wagemaker, tenslotte, promoveerde aan de Universiteit van Amsterdam met ‘Peers for better or for worse? Understanding susceptibility to peer influence in adolescents with mild-to-borderline intellectual disability’. Van al deze drie proefschriften vindt u een Nederlandse samenvatting.
Last but not least, vindt u een oproep van het Landelijk Kenniscentrum LVB om vooral bij de volgende editie van congres Jeugd in Onderzoek (d.d. 26 september 2024) wel acte de présence te geven. Nu, in november, kunt u al deelsessies indienen.
In aansluiting daarop: aarzel niet uw bijdrage voor dit tijdschrift aan te leveren. U kunt altijd contact met ons opnemen om de mogelijkheden van potentiële stukken te bespreken. Mailt u daarvoor naar redactie@kenniscentrumlvb.nl.
Tot in het voorjaar!
Acceptatie van voedingssupplementen voor het verminderen van moeilijk verstaanbaar gedrag bij mensen met een licht verstandelijke beperking
Gast, Giltay, van der Slot, de Wit, Heijstek-van Grootheest, van Hemert, Didden
- LVB Onderzoek & Praktijk najaar 2023
Achtergrond: Voedingssupplementen kunnen mogelijk bijdragen bij het verminderen van moeilijk verstaanbaar gedrag bij mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB), maar het is onduidelijk in hoeverre mensen met een LVB en professionals openstaan voor deze interventie. In dit focusgroeponderzoek onderzochten we welke factoren de acceptatie van een interventie met voedingssupplementen binnen de zorg beïnvloeden, zowel in positieve als negatieve zin.
Werkwijze: We hebben zeven focusgroepsessies gehouden, waarvan drie uitsluitend met mensen met een LVB en vier met professionals en cliëntvertegenwoordigers. De focusgroepen werden geanalyseerd volgens de stappen van constant comparison analysis.
Resultaten: Uit de data kwamen vijf onderwerpen naar voren: (1) supplementen als aanvulling op andere interventies, (2) professionele rollen, (3) kenmerken van de interventie, (4) informatie over supplementen, en (5) supplementen en gezonde voeding.
Conclusie: Bewijs van effectiviteit en veiligheid van de interventie wordt als een voorwaarde voor de implementatie gezien. Verder kan de implementatie worden bevorderd door de professionele rollen te verduidelijken. Acceptatie van de interventie door mensen met een LVB kan worden bevorderd door hen te betrekken in verschillende fases van het onderzoek naar deze interventie.
Keywords: Implementatieonderzoek, voedingssupplementen, focusgroeponderzoek, LVB
Voorleesplezier voor ouders met een LVB
Kroes & Collot d’Escury-Koenigs
- LVB Onderzoek & Praktijk najaar 2023
Voorlezen is belangrijk voor de cognitieve en de sociaal-emotionele ontwikkeling van kinderen. Voor ouders met een licht verstandelijke beperking (LVB) is voorlezen echter een lastige opgave. Zij hebben moeite met het begrijpen van verhalen, moeite met meta-cognitieve communicatie, moeite met het vinden van de juiste toon en met interactief voorlezen. Dit artikel beschrijft de uitdagingen waar ouders met een LVB bij het voorlezen mee te maken hebben, bespreekt bestaande oplossingen en daagt uit tot het zoeken van nieuwe oplossingen; oplossingen die kunnen leiden tot een plezierige en leerzame voorleeservaring voor zowel de ouders met een LVB als hun kinderen. Bestaande oplossingen zijn weinig effectief. Het aanleren van leesvaardigheden is tijdrovend en biedt geen garantie voor verbetering. Luisterboeken helpen om de kennisontwikkeling en de woordenschat te bevorderen, maar spelen onvoldoende in op de interactie en het plezier van ‘samen voorlezen’. Meer zicht op plezierbevorderende ingrediënten is van belang. Onderzoek is tot op heden voornamelijk gericht op de effecten van voorlezen op de kennis van kinderen. De rol van plezier is onderbelicht. Als voorlezen een te zware opgave is voor ouders, is het risico groot dat het veelgehoorde advies aan ouders om voor te lezen meer kwaad dan goed doet voor het leesplezier van zowel ouder als kind. Plezier moet een centrale(re) rol spelen in het onderzoek naar voorlezen en zeker bij en voor ouders met een LVB. Plezier in voorlezen is natuurlijk belangrijk voor alle ouders en hun kinderen, maar ouders met een LVB zijn kwetsbaar ten aanzien van het plezier in lezen. Luisterboeken met vragen voor ouders en kinderen lijken veelbelovend, maar vergen nog onderzoek naar wat bijvoorbeeld goede vragen zijn; vragen die voor zowel ouders als kinderen inspirerend en intrigerend zijn
Richtlijn Effectieve Interventies LVB geactualiseerd
Douma
- LVB Onderzoek en Praktijk najaar 2023
In deze bijdrage informeren we de lezer over de update van de Richtlijn Effectieve Interventies LVB die onlangs is gepubliceerd en te downloaden is op de website van het Landelijk Kenniscentrum LVB.
Vaardighedentraining DGT om emotieregulatie te verbeteren
van Vonderen
- LVB Onderzoek en Praktijk najaar 2023
Onderhavige procesevaluatie onderzoekt de toepassing van de Vaardighedentraining Dialectische gedragstherapie (DGT) als behandeling voor mensen met een licht verstandelijke beperking en emotieregulatieproblemen die zich uiten in zelfbeschadigend, suïcidaal of agressief gedrag. Doelstelling van deze studie was te onderzoeken of de interventie op de juiste wijze en naar tevredenheid is uitgevoerd, deelname en uitval te onderzoeken en potentiële effectiviteit in kaart te brengen. Deelnemers en trainers werden middels vragenlijsten en interviews gevraagd naar hun ervaringen met de Vaardighedentraining DGT. Gedurende een tijdsperiode van 8 maanden werden deelname en uitval gemonitord. Tot slot werden met het Veranderinterview van Elliott (2002) en een voor- en nameting de potentiële effectiviteit in kaart gebracht. Bevindingen laten zien dat er een uitval was van 25%. De Vaardighedentraining DGT werd door deelnemers beoordeeld als gebruiksvriendelijk. De trainers beoordeelden de Vaardighedentraining DGT ook als goed uitvoerbaar. Deelnemers vermeldden psychische en gedragsmatige verbeteringen, dit kon echter niet bevestigd worden middels de vragenlijsten.
Column: ‘Tussen droom en daad: De noodzaak van onderzoek bij preventieprogramma’s’
Schilperoord
- LVB Onderzoek en Praktijk najaar 2023
De schrijver van de column kan een gedragswetenschapper, een groepsleider, een wetenschappelijk onderzoeker, een beleidsmaker en/of een ouder zijn. Wat zij gemeen hebben, zijn hun ervaringen met mensen met een licht verstandelijke beperking. In deze LVB Onderzoek & Praktijk geven wij het woord aan Andries Schilperoord. Hij werkt als GZ-psycholoog bij ’s Heerenloo en is tevens redactielid van LVB Onderzoek & Praktijk.
Promotienieuws
Smit, Wagemaker en Riemersma
- LVB Onderzoek en Praktijk najaar 2023
Manon Smit verdedigde op 4 oktober 2023 haar proefschrift over beleid rondom seksueel misbruik en over de gevolgen van seksueel misbruik voor onder andere de lichaamsbeleving. Hieronder staat de samenvatting van haar proefschrift. De digitale versie is hier te vinden: https://research.vu.nl/en/publications/sexual-abuse-inindividuals-with-intellectual-disability-a-psycho
Eline Wagemaker verdedigde op 27 oktober 2023 haar proefschrift over de vatbaarheid voor beïnvloeding door leeftijdgenoten. Hieronder staat de samenvatting van haar proefschrift. De digitale versie is hier te vinden
Ivon Riemersma verdedigde op 19 april 2023 haar proefschrift over de invloed van psychische en/of verslavings – problemen bij ouders op hun kind met een LVB. Hieronder staat de samenvatting van haar proefschrift. De digitale versie is hier te vinden